Cristian Fredric Holm factor frá Rudköbing á Fjóni og kona hans Frederikke
Lovisa Holm voru húsbændur í Húsinu um 1820.
Skamt frá þessu auðmannahúsi stendur annað all lítið er Norðurkot heitir
þá torfbær og voru fátækt og sjálfsbjörg þar í ráðuneyti. Þar bjuggu Jón
Geirmundsson frá Götu Stokkseyri og hin fagra Halla Jónsdóttir frá Syðri
Gengishólum með niðursetninginn Guðrúnu Jónsdóttur og börn þeirra Sigríði og
Sigurð ásamt vikapiltinum Snorra Geirmundssyni, bróðir Jóns.
Jón þessi var nokkuð séður, en hann keypti aflóga húðjálka til slátrunar
fyrir lítið sem ekkert og seldi síðan af þeim kjötið, en reyktar
hrossalappirnar seldi hann fátækum fyrir slikk. Kölluðu gárungarnir því
fyrirtæki þetta "Skankaveldi", en af þessu efnaðist hann nokkuð. Jón hafði
reikning í Eyrarbakkaverslun er hann tók út á ýmsan búðarvarning og seldi svo
dýrar á vetrum þegar vöruskortur gerði vart við sig eins og aðrir smáhönlarar
þess tíma. Sumt af því sem var til sölu í "Skankaveldi" var talið
illa fengið, en Jón var kenndur við þjófafélag nokkurt er í voru Snorri
Geirmundsson lausamaður og Páll Hafliðason tómthúsmaður á Skúmstöðum, en þeir
voru grunaðir um að sækja sér varning í verslunina að næturlagi.
Fyrri kona Jóns hét Halla dóttir Jóns-lána. Hún þótti forkunnar fríð og
efnileg. Gerði hún sér gjarnan dælt við Sigurð stúdent Sívertsen er þá var við
Eyrarbakkaverslun, en þó í mesta sakleysi. Jón var hinsvegar afbrigðissamur
mjög og er hann gallt líku líkt með Gróu Jónsdóttur vinnukonu á Skúmstöðum
leiddi það til óléttu. Það var til þess að Halla gekk frá honum og fór til
Sigurðar stúdents sem hún giftist síðar. Jóni varð svo um þennan eftirmála að
hann lokaði sig inni, bar grjót fyrir hurð og kveikti í kotinu. Menn sáu
reykinn stíga upp, en komust eigi inn fyrr en Eiríkur Sverrisson kom á staðinn.
Hann var tveggja manna maki að afli og hljóp hann á hurðina sem brotnaði í
spón. Tókst þá að bjarga Jóni er nær var andaður og lá hann lengi á eftir. Um
þennan atburð var ort vísa:
Heiftin geisar hart um torg,
herðir kölski ganginn.
Skankaveldis brunnin borg,
buðlung hennar fanginn.
No comments:
Post a Comment